Wasmada cudur ayay keentaa dadka kaliya waxay ka fiiriyaan raaxada laga helo, laakin waxay keeni kartaa cudur halis ah waliba cudur qofka noloshiisa halis galin karo.
Marka hore wasmada waxaa laga wadaa ninka inuu guska u galiyo haweeney siilka ama futada ama afka, taas waxay keenaysaa labada qof dhacaankooda inuu isu gudbo.
Marka ninka markuu galmo sameeyo waxaa halis ah inuu cudur u gudbiyo ama cudur uu ka qaadayo gabadha uu u galmoonayo.
Maxay yihiin cudurada ay wasmada keento.
Waxaa jira cuduro badan oo galmada lagu qaadi karo waxaa ugu caansan cudurka dilaaga ah ee loo yaqaano HIV ama cudurka Aydhiska.
Cudurka aydhiska waa cudur dilaya difaaca jirka, wuxuuna leeyahay astaamo lagu garto qofka marka uu ku dhaco, waxaana laga qaadaa naagaha ama raga qaba cudurkaas marka galmo lala sameeyo.
Cudurka aydhiska waa nabro jirka kasoo yaaco, qofka marka uu wax yar dareemo iska difaaci karo jirkiisa.
Waxaana u badan naagaha sharmuutada ah oo sinada shaqo ka dhigtay ama raga dhaliysiga caanka ku ah.
Halkan ka kahrsio astaamaha lagu garto dumarka dhilada ah
Waxaa kaloo ay keeni kartaa wasmada cudurka loo yaqaano jabtada.
Jabtada waa cudur qofka xubnaha taranka ka jiranayo nin iyo naagba wuu ku dhacaa.
Qofka waxaa ka imaanayo xubintiisa dhiig iyo carun ama malax.
Sidoo kale dumarka waxay ka qaadaan siil cuncun daran iyo siilka inuu ka bararo oo uu noqdo mid nabro leh.
Cudurkaas waa halis wuxuu qofka u keeni karaa inuu noqdo madhalays sidoo kale naagtana wuxuu u keeni karaa inay dhali weyso.
Cudurada ay keeni karto galmada waxaa ka mid ah cudurka loo yaqaano waraabow cudurkaas oo ah cudur nabro waaweyn keena oo jirka oo dhan kasoo yaaco.
Astaamaha lagu garan karoo dumarka jiiran
Naagaha jiran oo cudurka qabo waxay leeyihiin astaamo badan, waxaa weeye kuwaas naagta xun oo aan iska ilaalinin xumaanta iyo sinada inta badan waa keyd cudur, jirkeeda cudur badan ayaa ku faafsan oo qarsoon.
Sidoo kale naagtaas inta badan waxay ka sheegataa cuncun siilka ka galay iyo futada sidoo kale qoyaan ur badan ayaa siilkeeda kasoo baxo oo kastuumadeeda oo dhan ur ka dhigaya, siilka uraya waa astaan muhiim ah naagaha jiran tilmaamo.
Wasmada dabada iyo cudurka laga qaadi karo
Wasmada dabada aad bay uga duwan tahay mida siilka, marka hore siilka wuxuu leeyahay qoyaan badan, oo sahal ka dhigaya guska inuu galo, lakin futada sidaas ma aha, marka hore futada way xiran tahay waana adag tahay, ninka rabo inuu gabar futada ka waso, wuxuu u baahan yahay inuu qoyaan u mariyo sida candhuuf ama saliid ama daawo loogu talagalay oo futada la mariyo,.
Markaas guska markuu galiyo meel fog uu geeyo waxaa laga yabaa inuu xaar soo gaaro xaarkaas wuxuu wataa bakteeriyo badan oo cudur ninka u keeni karta.
Marka waxaa la sheegaa galmada dabada inay kaga dhaqsi badan tahay cudur qaadidda wasmada siilka.
Waliba naagta marka biyaha shahwada futada lagaga shubo way la qabsanaysaa waxay ka helaysaa biyaha shahwada in dabada loogu shubo raaxo ayay dareemaysaa waliba xanuun la socdo markuu yahay guska mid weyn oo adag oo kulul.
Qaar dumarka dhuuso ayaa ka timaado marka guska futada loo dhex dhigo
waxaa kaloo ka dhalan karo dhaawac iyo xanuun iyo cudur maqaarka futada ku dhacayo.
Wasmada afka iyo cudrka laga qaado
Waxaa kaloo cudur laga qaadi karaa jaqida ama nuugida guska ninka sidoo kale leefida ama jaqida kintirka dumarka ama siilka caraba in la galiyo ama futada in la leefo, waxaas oo dhan cudur daran ayay qofka u keeni karaan.
Naagaha qaar aad bay u rabaan in siilka laga leefo raaxo daran ayay ka dareeemaan iyo macaan aan lasoo koobi karin , hada waxaa bartay dumarka soomaaliyeed, haweenka soomaalida raga waxay weydiistaan in siilka ay ka leefaan, waxaa hadda la faafiyaya wasmo somali oo dadka xamar iyo meelaha kale ku nool laga soo duubayo.
Laakin taas waxay keeni kartaa dhibaato xaga afka iyo gudaha ninka ama naagta waayo qoyaanka siilka ama guska wuxuu wadan karaa jirro marka qofka kale ayay u gudbaysaa.